Stikkordarkiv: museumsleiar

Korleis-kunnskap

Legg igjen en kommentar

For ei tid sidan såg eg ei utlysing der eit museum søkte etter ny dagleg leiar, eller for å vera heilt presis: dei lyste etter ny direktør. Det var i gamle dagar at daglege leiarar var «styrarar» på museum. Utlysingsteksten framhevar at det krevst høgare utdanning i leiing og dokumentert leiarerfaring med kunnskap om endringsprosessar. Vidare står det det at det er ein føremonn om søkjarar har erfaring frå museumsleiing og utdanning i kulturhistoriske fag. Underforstått: det er ikkje eit krav.

Utlysingsteksten går inn i ein klår tendens dei seinaste åra der kompetanse i det å vera leiar er viktigare enn kunnskap om innhaldet i institusjonen. Det gjeld både museum og andre kulturinstitusjonar. Tendensen uttrykkjer ei førestilling om at når ein har fått ei leiarutdanning, kan ein leia kva som helst, anten det er ein margarinfabrikk eller eit museum. Utan noka form for formell leiarutdanning burde eg sjølvsagt halda meiningane mine for meg sjølv. Eg vågar meg likevel utpå.

Sjølvsagt er det nyttig og nødvendig å læra å vera leiar, å læra kva ein skal gjera og korleis ein skal få ein institusjon eller organisasjon til å verta best mogeleg. Det er viktig å kunna analysera sterke og svake sider, kunna uttrykkja klåre mål for verksemda og få medarbeidarar til å dra i same retning. Likevel, for meg er dette korleis-kunnskap som konsentrerer seg om kva ein skal gjera, og korleis ein skal og bør gjennomføra ting. Det er ei instrumentell form for kunnskap. Det er ikkje kunnskap som speglar innhaldet og substansen i eit museum. Skal ein kunna ha kvalifisert oppfatning om kvifor museet eksisterer, og kva funksjon det skal ha i samfunnet, trengst det noko mykje meir enn korleis-kunnskap. Då må ein tileigna seg teoretisk og metodisk kunnskap om kulturhistoriske tilhøve, kulturelle prosessar og kjeldekritisk omgang med ulike former for kjeldematerial. Det trengst for at eit museum skal vera ein truverdig og relevant bidragsytar når det gjeld å forma ny kunnskap om tilhøvet mellom dei materielle omgjevnadene våre og oss sjølve som samfunnsindivid.

No finst det sikkert døme på at fagleg sterke personar ikkje har vore like gode som institusjonsleiarar. Og sjølvsagt kan det finnast døme på at nokon maktar å kombinera samspelet mellom godt utvikla kulturhistorisk og museumsfagleg kunnskap og gode leiareigenskapar. Det er likevel eit steg i feil retning å setja korleis-kunnskap om det å leia som viktigaste krav når ein skal rekruttera museumsleiarar. Leiarkompetanse må gjerne vera eit tilleggskrav, men hovudkompetansen bør liggja i den kulturfaglege delen av museumsverksemda. Ei utprega museumsleiaroppgåve er å vega ulike omsyn opp mot kvarandre og til kvar tid prioritera mellom ulike delar av den museumsfaglege verksemda. Forstår ein ikkje dei innhaldsmessige sidene av eit museum på fullgod vis, kan avgjerdene ofte få eit lotto-preg. Det kan godt vera at leiaren fylgjer oppskrifta for god leiarskap, men likevel utan heilt å forstå det museumsfaglege grunnlaget for avgjerdene. Då kan resultatet verta slik som det normalt er i lotto: det vert sjeldan gevinst, i alle fall store gevinstar.

Leiaren

Legg igjen en kommentar

I den fyrste halvdelen av yrkeskarrieren min arbeidde eg ved ulike museum. Då møtte eg mange museumsleiarar og kunne etter kvart observera ulike typar. Denne røynsla brukte eg ein gong på eit nordisk kurs for museumsleiarar. Mi oppgåve var å presentera ulike problemstillingar ved det å vera museumsleiar og på den måten få i gang diskusjon mellom deltakarane.

Eitt av spørsmåla eg tok opp, var omtrent slik: Eg hevda at det finst to hovudtilnærmingar til det å vera museumsleiar. I den eine leiartilnærminga er institusjonen eit instrument og ei plattform for å realisera personlege og faglege ambisjonar. Denne typen leiar kan stundom opplevast sjølvsikker, og han/ho oppfører seg ofte som om han/ho er institusjonen. Leiartypen er ofte godt synleg for omverda. Han/ho trivst i media for å kunna målbera kven ein er og kva ein vil oppnå med seg sjølv og den institusjonen ein har til rådvelde. Ikkje sjeldan hamnar samtalene inn i ein bane der han/ho er hovudtema.

Den andre tilnærmingsmåten finn me når leiaren analyserer seg fram til kva som er viktig for den institusjonen som skal leiast. Vedkomande ser etter kva som er styrke, kva som er veikskapar og korleis kan han/ho leggja opp arbeid og retning for å få den aktuelle institusjonen til å utvikla seg til beste for seg sjølv og omverda. Denne leiartypen er ofte mindre synleg som person. Han/ho er oppteken av at institusjoen er synleg og er nøye med å  lytta til  ulike innspel før han/ho dreg konklusjonar.

I presentasjonen min spissa eg problemstillingane litt for å få i gang ein diskusjon. Poenget var å få deltakarane til å vurdera kva hovudtype dei kjende seg mest att i. Samtala  vart svært interessant, ikkje minst fordi eit par av deltakarane vart irriterte og kjende seg provoserte over måten eg hadde presentert problemstillinga på. Dei var mellom dei mest aktive og synlege deltakarane med høge tankar om seg sjølve. Slik sett var det ikkje uventa. Dei hevda med viss rett at det ikkje treng å vera motsetnad mellom det å ha høge, personlege ambisjonar og å kunna analysera seg fram til kva som er best for institusjonen. Sjølvsagt hadde dei rett, i alle fall i teorien. Mi eiga røynsle fortel meg likevel at kombinasjonen sterk, personleg sjølvhevding og analytisk leiarkompetanse høyrer med til unntaka.

Dei to leiartilnærmingane er på ingen måte avgrensa til museum. Me vil kunna observera dei i heile kultursektoren og vidare med. Sjeldan er det snakk om reindyrka typar, men som oftast vil ein kunna sjå etter ei tid kva tilnærming som dominerer når ein har lært leiarane litt å kjenna. Sjølv trivst eg best i lag med den analytiske leiartypen og har mest tru på at det er den beste tilnærminga. Men den eine tilnærminga treng faktisk ikkje alltid vera betre eller dårlegare enn den andre.  Stundom kan ein institusjon kanskje ha godt av ein periode i lag med eit sjølvhevdande råskinn. Éin ting har eg nemleg lært etter 42 år i arbeidslivet: det finst sjeldan éin fasit, heller ikkje for leiarar i kultursektoren.