Stikkordarkiv: Maihaugen

I skorfeste

Legg igjen en kommentar

Det ville ha vore lygn å seia at eg har mykje røynsle med sauer. Men i barndomen hadde me nokre smalabeist som gjorde at me hadde godt med røykjekjøt om hausten og utover vinteren. Me sleppte sauene på skogen tidleg på sommaren. Sundagane var det ofte «plikt» å vera med far oppover i lia for å sjå etter dei, kor langt dei hadde kome på veg til fjellbeitet, som høyrde til garden Røte, litt oppanfor Kinsarvik. Eg hugsar ein sundag, då me nærma oss eggjæ (=kanten der dei bratte skråningane flatar ut innover fjellpartiet), då såg me ei gjymber  (=gimmer, årsgamal hosau) som gjekk på ei lita berghylle.  Ho gjekk og beitte på fint gras, men det var tydeleg at ho ikkje kom seg der ifrå. Det hadde gått seg i skorfeste. Me såg at lammet måtte hjelpast opp frå den vesle hylla. Far hadde med seg eit byratòg (=tau av tjukk hamp til å bera bører med), og eg skulle ta meg ned til lammet for å festa tauet.  Gjymberæ likte tydelegvis ikkje å få besøk, og før eg visste ordet av det, hoppa ho utfor den vesle hylla. Det var ikkje so svært høgt, men høgt nok til at det kunne gå ille. Me heldt pusten då me såg ho landa, reiste seg og strauk av garde. Skorfesteproblemet løyste seg av seg sjølv. Me kunne vandra vidare, og eg hadde fått eit emne til den fyrste stilen det skuleåret.

Me treng elles ikkje oppføra oss som sauer for å koma i skorfeste, eller i ei kattepine, om du vil. Det er berre å vera litt tankelaus, litt sleivkjefta eller på annan måte oppføra seg litt dumt. Eg kunne ha fortalt om politikarar som har sett seg sjølve i skorfeste av og til. Stundom hjelper embetsverket med eit byratòg, stundom må politikarane hoppa og lita på evna til å landa utan brotne bein. Eg skal ikkje nemna konkrete episodar; litt personvern må gjelda for politikarar òg.

Det er lettare å fortelja om ei sjølvopplevd hendig der eg hamna i skorfeste. Utanriksdepartement arrangerer kvart år ein tur for alle utanlandske ambassadørar. Dette året på 1980-talet skulle dei m.a. gjesta Maihaugen. Knut Frydenlund var utanriksminister og vert for det heile. Eg skulle ynskja dei prominente gjestane velkomne til Maihaugen, og me samla heile fylgjet i den gamle aulasalen, Store Maihaugsal. Det var ikkje kvar dag eg brukte å ordleggja meg på engelsk. Utstyrt med gymnasengelsk skreiv eg ei velkomsttale på tre maskinskrivne sider.  I god til før gjestane kom, gjekk eg opp i salen og plasserte manus på talarstolen. Alt var klart til ein høgtidleg velkomst. Passe nervøst og konsentrert starta eg med tala mi. Då eg kom mot slutten av side 1, snudde eg over for å forsikra meg at side 2 låg der. Det var berre det at side 2 var totalt borte. Side 3 skein mot meg med dei to avsluttande avsnitta i tala. Eg vart kald og varm på same tid. No måtte eg improvisera, ei øving eg som oftast mislikar. Raskt såg eg at eg kunne gå over til det nest siste avsnittet. Eg så gjorde, medan eg prøvde å tenkja etter kva som stod på den bortkomne sida. Heldigvis hadde eg skrive heile tala sjølv. Det gjorde at etter det nest siste avsnittet, og ei ekstra kunstpause, kunne eg gå over til ei meir munnleg framføring, der eg fekk meg dei viktigaste punkta frå den bortkomne sida, i alle fall på eit vis. Deretter kunne eg avlevera avslutninga i samsvar med manus, og oppdraget var utført.

Vel nede på kontoret kunne eg konstatera at den manglande sida låg der og blenkte mot meg. Straks før eg gjekk opp i salen, hadde eg bladd gjennom manus, og i nervøs ukonsentrasjon hadde eg lagt side 2 på feil side av skriveunderlaget på pulten. Den hendinga sat lenge i meg.  – Og resten av ambassadøropphaldet?  Dei fekk middag om kvelden i to av bygningane på Bjørnstad-tunet. Deretter gjekk dei inn i sommarnatta med ein kveldskonsert av Hans W. Brimi i Garmo-kyrkja. Den som ville, kunne sova godt den natta.

Lobbyistar

Legg igjen en kommentar

Den som går framom inngangspartiet til eit departement litt før kl. 09.00 ein kvardagsmorgon, vil leggja merke til mange personar som står i resepsjonen og ventar på å koma inn til møte med politikarar og/eller embetsverk. Svært mange av dei skal fremja sakene sine, og slik sett er dei lobbyistar. Dette er ein del av den normale samhandlinga mellom samfunnet og styresmaktene. I åra mine i Kulturdepartementet hende det eg var med som bisitjar i møte mellom politisk leiing og representantar frå institusjonar, organisasjonar, interesse- og aksjonsgrupper. Mange vil gjerne møta dei ansvarlege politikarane for å fremja konkrete saker. Av og til måtte dei ta til takke med å møta personar frå embetsverket. Ofte var det spørsmål om meir pengar frå departementet, både driftstilskot og stønad til byggjeprosjekt.

Når ein har opplevt ein del slike møte, kan ein ikkje unngå å observera ulike tilnærmingar som møtegjestene bruker for å overtyda politikarane om at dei har idear/planar som er noko å satsa på.

Ein del prøver seg i ein offerrolle, der dei legg ut om kor lite støtte dei får, i alle fall samanlikna med andre. Det er urettferdig at det er slik, og politikarane må sjå til å retta på denne urettvisa. Somme er so opptekne av å vera urettvist behandla at dei heilt gløymer å fortelja kva dei vil gjera, om dei skulle vera so heldige å få auka tilskot. Sjeldan eller aldri vil slik offerrolle verka særleg overtydande på politikarar, uavhengig av politisk farge.

Atter andre går ut med knallhard kritikk mot politikarane. Det gjeld gjerne aksjonsgrupper i saker med høgt konfliktnivå. Møtegjestene refsar det som har vore gjort og tenkt. I ein sjølvrettferdig harme øser dei seg opp i ekse og nærast skjenner politikarane ut fordi dei ikkje har forstått det geniale i dei tankane og tiltaka gjestene står for. Dei bruker faktaopplysningar på ein rufsete måte; selektivt og i beste fall litt upresist. Slike gonger er det berre å freista få i gang ein meir sakleg dialog. Somme gonger nyttar det, andre gonger må ein berre la raseriet fløyma fritt. Det er nok tvilsamt om slike harmdirrande utbrot har særleg effekt.

Dei fleste klarer å halda ein sakleg tone. Dei som er korte og poengterte, som dokumenter på ein nøktern måte kva dei har utført, og kva dei tek sikte på å gjera, står seg godt i møtet med politikarane. Det viktigaste for dei som får koma til slike møte, er å skapa tillit hjå politikarar og embetsverk om at dei er fagleg solide og har evne til å gjennomføra det dei set i gang med. Det er sjølvsagt ingen garanti for at dei når gjennom, men det er ein brukande start.

Eg møtte aldri representantar for sokalla profesjonelle lobbyistar i slike møte. Då tenkjer eg på dei som har gjort det til eit levebrød å selja (altfor dyre) råd om korleis ein skal nå fram hjå styresmaktene med sakene sine. Dt kan godt henda at somme av institusjonane/organisasjonane hadde rådført seg med slike firma før møta i departementet, utan at eg trur det hadde noko å seia for utfallet.

I gamle dager, den tid eg arbeidde ved ulike institusjonar, var det ein sjølvsagd del av oppgåvene å skapa tillit hjå styresmaktene, anten det var på kommunalt, regionalt eller statleg nivå. Var det noko ekstra me gjerne ville gjennomføra, og som kravde ekstra tilførsel av ressursar, var det å få til møte der me kunne leggja fram saka på ein nøktern måte. Eg hugsar enno starten på OL-tida på LIllehammer. Ei veke etter at vedtaket om OL på Lillehammer var eit faktum hausten 1988, sende eg eit notat på faks til departementet med ei skisse av korleis Maihaugen kunne spela ei rolle i OL-samanheng med fornuftig etterbruk. Straks etter vart eg invitert til møte med departementsråd og ekspedisjonssjef, og so var leiken i gang. To år seinare gjekk det to kongelege resolusjonar i Statsråd om korleis OL-utbygginga på Maihaugen skulle finansierast og gjennomførast. Men det er ei anna soge.