Stikkordarkiv: Hardanger

Fjernsynsafari i eigen fjord

1 svar

P1000016_cr-bEg må berre vedgå det: eg sat og såg på då NRKs sommarbåt gjekk fjordalangs i Hardanger. Eigenleg var det fyrste gongen eg har site midtfjords so lang strekkje i eigne fjordarmar. Til vanleg sit eg i bil som førar og har meir enn nok med å finna ut korleis ein skal koma seg fram på smal og svingete veg. I alle fall gjeld det på austsida av Sørfjorden. På vestsida er det mykje betre, men so har nokre hovud, som må vera kloke på ein merkeleg måte, funne ut at ferjesambandet mellom Utne og Kvandal skal reduserast. På den måten får dei mange fleire til å køyra den dårlege vegen på austsida. Dei må kanskje tru at ynsket om å køyra over Hardangerbrua er so sterkt at dei toler den dårlege austsidevegen samstundes som dei må betala i dyre dommar for å koma seg over på Oksen-halvøya. Vegplanlegging i Hardanger har eg aldri forstått, og langt mindre no når eg er trygt internert i innlandet, litt i utkanten av det området der firfeltshysteriet rår.

Men attende til sommarbåten. Eg fann ut at det var utruleg praktisk å sitja framfor fjernsynet. Ikkje nødvendig å snu hovudet ein einaste gong, slik ein må gjera når ein sit i båt på fjorden. Her kunne eg sjå rett fram heile tida, utan å få vondt i nakken. Det var mange kamera som viste begge sidene av fjorden i tillegg til utsyn både framover og bakover. Storarta! Der steig det fram det eine landemerket etter det andre. Børvehovden – det mest markante landemerket i Sørfjorden. Eg kjem i hug den fyrste landkunneboka eg hadde på folkeskulen; det heiter vel geografi no. Det fyrste biletet i boka viste kyrkja i Ullensvang og Børvehovden. I mange år var eg overtydd om at sidan dette biletet stod fremst i landkunneboka, måtte Ullensvang og Sørfjorden vera den finaste staden på jorda, meir som sentrum i verda. Seinare har eg nok møtt motbør mot eit slikt syn, men inst inne trur eg på det den dag i dag, sjølv om eg ikkje seier det til nokon.

Akkurat då båten skulle svinga inn til Utne, der eg hadde åtte gode år på Hardanger folkemuseum, kom den lagnadstunge meldinga på skjermen at båten var utanfor dekningsområdet. Heldigvis varte det ikkje so lenge. Likevel var det ei påminning om at Utne, denne fagre staden, ligg nok litt utanfor allfarveg, når programmeringsutgangspunktet ligg i Oslo. I alle fall, medan båten nærma seg Utne, kunne eg tenkja attende på spennande museumsår. Eg var heldig og fekk vera der då økonomien var god. Når eg tenkjer nærare etter, var eg alltid heldig på det feltet. Eg fekk oppleva museumsinstitusjonar med god økonomi. Det er lenge sidan eg har møtt museumsfolk som uttrykkjer seg slik.

Slik sat eg og lét minna rulla over den indre radarskjermen. Frå båten såg eg eit lite glimt av det huset der eg vaks opp, i Hedlandshagen. Ombygt, men likevel attkjennande. Slekta bur der framleis. Sanneleg såg eg ungdomshuset, der eg møtte den fyrste kjærasten min. Innimellom minnebileta såg eg mange kjenningar som vinka og hoppa på land. Dei oppførde seg som vårkåte kalvar. Kva gjer ein ikkje i von om å vera til pynt i fjernsynsruta nokre sekund!

Det heile var ein sann attkjenningssvir der sommarbåten tok seg fram i den delen av landet som har vore med på å skapa ein del av den nasjonalromantiske dimensjonen som landet og turistnæringa har brukt dei seinaste 150 åra. Høgdepunktet var sjølvsagt Ulvik og Lars Sponheim som med velkjend, allfaderleg pondus proklamerte at Ulvik er perlo i Hardanger. Rette ord i beste sendetid; det høver framifrå å ha ei perle mellom diamantane i Hardanger.

Skotring

Legg igjen en kommentar

Jon Velure008-bDet er bryllaupstid, og i sosiale medium florerer det med foto frå store og små bryllaupsfestar. Ingen tvil om at bryllaup er mellom høgdepunkta i livet for mange, slik det har vore i mannsaldrar. Frå heimtraktene mine i Hardanger kjem det enno meldingar om at det kan dukka opp skotrarar i bryllaupslaga, til stor moro for gjestene og ikkje minst for skotrarane sjølve. I lang tid har hardingane har hatt sans for skotring.

Å skotra er kort og godt ein skikk der folk som ikkje er inviterte i bryllaupet, kler seg ut og går til bryllaupslokalet seint på kvelden, ofte etter at bryllaupslaget er ferdige med kaffimåltidet. Skotrarane slepper inn og er med på dansen ei stund, før dei må forlata festen. Eit viktig element er at dei får servert heimebrugg, eller det som måtte vera av fri drikke. Frå tida mi som spelemann i bryllaup kan eg hugsa at me stundom såg fram til at det skulle koma skotrarar, dersom bryllaupslaget var tunge i sessen og vanskelege å få fram på dansegolvet. Det brukte å losna når skotrarane kom.

Sjølv var eg med å skotra allereie som smågut. Det hadde seg slik at mor og far var bedne i bryllaup. Far skulle spela. Systrene mine skulle vera hjå moster vår, medan morbror skulle sjå til meg. Han fekk besøk av kameratar, og dei hadde svært hug til å skotra i bryllaupslaget. Ein av kameratane til morbror føreslo at dei kunne ta meg med, eg var ikkje so liten. Som sagt, so gjort. Gutungen hadde på ingen måte noko i mot å få innsyn i vaksenleik.

Dei pyltra meg til med puter slik at eg kunne ha på meg vaksenklede. Mellom anna hadde eg på meg ein vest av saueskinn der ulla vende ut. Til slutt sette dei på meg ei maske for å gøyma unggut-ansiktet. Eg vralta i veg saman med dei vaksne gutane, og me kom inn på hotellet saman med mange andre som òg var ute i skotrarærend. Eg hugsar enno lyden av fest; vaksne som skratta og lo. Somme dansa, andre sat ved borda i salongen ved det runde dansegolvet som var den gongen på Hotel Ullensvang. Eg fekk beskjed om å ikkje rota meg bort, men halda auga med kvar morbror og kameratane heldt seg. Varsamt bauta eg meg fram mellom festglade folk og stilte meg opp ikkje so langt i frå far. Han var oppteken med å spela og ensa ikkje den ullvestkledde skotraren som betrakta musikken. Eg kjende meg vellukka sidan far ikkje kjende meg att. Mor glytte nok litt, sidan ho drog kjensel på sauevesten. Det sveiv henne likevel ikkje at eg var mellom skotrarane. Eg var inne på tanken å ta meg ein dans, men våga ikkje. Faren for at eg vart avslørt, var for stor.

På heimvegen var me alle svært nøgde med at ingen hadde kjent meg att. Sjølv hadde eg fått eit glimt inn i ei meir gledefylt side ved livet i Lofthus-bygda på 1950-talet. Spennande for ein unggut, som elles opplevde kvardagar fylte med skulegang, og vaksne som var travelt opptekne med arbeidslivet.

Seinare i ungdomen var eg skotrar fleire gonger. Ei jolehelg fekk eg med meg kameratar i eit bryllaup, der me ikkje kjende brureparet. Eg kjende ei av gjestene og kunne godt tenkja meg å ha eit ord med henne. Me var tilstrekkeleg mange til å gjennomføra eit skotrarbesøk på skikkeleg vis, sjølv om bryllaupslaget var ukjende folk. Eg fekk ein dans med jenta eg gjerne ville møta, men våga ikkje gje meg til kjenne. Blygsel heiter vel slikt, eit ord som i dag berre ser ut til å vera i ordbøker, utan innhald i det praktiske livet. Den halv-anonyme festdeltakinga som skotrarar i bryllaup vart i alle fall rekna som små høgdepunkt i ungdomslivet.