Stikkordarkiv: beskjeden

Fåmælt og smålåten

Legg igjen en kommentar

I mi verd vil eg ofte rekna det å vera fåmælt og smålåten som positive eigenskapar med eit menneske. Eg tenkjer på dei som ikkje seier meir enn nødvendig, men når dei opnar munnen, er det all grunn til å lyda, fordi det ofte kan koma visdomsord. Det fåmælte er berre uttrykk for ei indre visse om at ein treng ikkje bruka mange ord når ein har kunnskap og er sikker på noko. Er det fåmælte kombinert med ein litt reservert, beskjeden framtoning, ja, då finn eg grunn til å verta ekstra interessert i vedkomande. Likevel, representantar for det smålåtne og fåmælte folkeslaget ser ut til å verta eit stendig minkande mindretal. I alle fall kan observasjonar frå mitt eige, avgrensa univers tyda på det.

I ei tid der alle skal framheva seg sjølve i tide og utide, aller helst skina på ei scene eller i andre offentlege samanhengar, er det ikkje stor plass til dei som heller vil halda seg litt i bakgrunnen. Det er lite rom for å vera litt tvilande og undrande til eigen kompetanse og kapasitet. Det høver dårleg når det er dei sjølvsikre vinnarane som er ideala, og som skal telja med i samfunnet. Sit nokon i eit jobb-intervju og viser seg litt beskjeden og tvilande, er det nok små sjansar for å koma vidare. Derimot ser det ut til at den småbrautande og offensive typen kan koma seg fram. Kanskje er det slik at mange ikkje ser samanhengen mellom det å vera tvilande og det å kunna reflektera, ha evne til tvisyn og dermed kunna resonnera seg fram til synspunkt og standpunkt. Den sjølvsentrerte og sjølvsikre er overtydd om at han/ho alltid har rett og veit best. Slik må det vel verta når alle skal vera vinnarar til kvar tid og passa på å marknadsføra seg som suverene i nær sagt alle samanhengar.

Ja då, eg veit at det finst fåmælte personar som også kan verka tverre og mutte. Og ja, ein kan verta so beskjeden og smålåten at det kan verka som om dei ynskjer seg bort frå det meste. Likevel, eg saknar stundom litt meir godhug for den beskjedne og smålåtne mennesketypen. Den som utan blygsel kan seia at nei, eg veit ikkje, eg er usikker, eller at eg må undersøkja dette meir, før eg vil seia noko. Det er meir tillitsvekkjande enn å høyra på den som ikkje ser grenser for eigen kompetanse og kunnskap.

Det er nok mykje som vitnar om at eg vaks opp i førre tusen-året.

Åværig

Legg igjen en kommentar

Du trur kanskje det har rabla litt for bloggaren no, når han nok ein gong serverer ein tittel med eit ord som berre nokre få kanskje har sett og forstår. På ein måte har du rett. For ei tid attende fekk eg eit sært innfall om å skriva om det fyrste oppslagsordet i det 12 band store bokverket «Norsk Ordbok – Ordbok over det norske folkemålet og det nynorske skriftmålet». Det var verbet «abba» eller «abbast», som tyder «å streva med», «å stri med» eller «dragast med». Som eit framhald fekk eg det for meg at eg også skulle skriva litt om det siste oppslagsordet i ordbokverket. Det er adjektivet «åværig», som tyder «blyg», «tilbakehalden», somme gonger ogso «kvidafull» eller «uhuga til å gjera noko». Døma i Norsk Ordbok er m.a. henta frå Nordfjord.

Blyg og beskjeden er ein eigenskap me er vel kjende med, dei fleste av oss. Me er nok mange som har ei dobbelbotna oppleving av det å vera blyg, sjenert eller beskjeden. I oppveksten hugsar eg at det var positivt om jenter var blyge og beskjedne. Jenter skulle ikkje vera framfuse og pågåande. Det var ein oppførsel som var reservert for gutar. I dag er det vel større likestilling på dette bytet ogso, i alle fall når det gjeld å vera framfus. Kanskje er det slik at me må leita litt ekstra etter beskjedne folk i ei tid då det å by på seg sjølve og «selja seg inn», som det heiter, er rettesnor for å lukkast i livet. Peer Gynt-mottoet «å vera seg sjølv nok» har i aukande monn vorte eit ideal i samfunnet. Det nyttar ikkje å vera blyg dersom målet er å blenkja på livs-scena eller på fjernsynsskjermen. Ikkje for det, eg kjenner personar som er svært so tilbakehaldne og blyge som privatpersonar. Med ein gong dei går inn i ei rolle, t.d. på ei teaterscene, er personane totalt forvandla, knapt til å kjenna att. Dei eig scena og tek tak i publikum gjennom rollespelet sitt.

I det store spennet mellom «abba» og «åværig» presenterer Norsk Ordbok over 330 000 ordartiklar. Tenk over det, neste gong du tykkjer at du manglar ord for det du skal seia og kanskje tyr til eit engelsk utrykk for å målbera ei meining. Det er slett ikkje nødvendig å vera tilbakehalden, blyg eller åværig i omgangen med norsk språk. Det er eit hav av ordtilfang der ute som kan brukast av oss alle, berre me kostar på oss litt omtanke. Ja då, eg veit at eg er språknostalgikar, ein som gjerne ser at at me tek i bruk eldre ord og uttrykk, spesielt når dei kan gjera språkbruken vår meir mangslungen, kanskje ogso meir presis. I den store samanhengen er me språknostalgikarar likevel berre små humpar – eller kanskje små pøyser – på ein veg der den engelskspråklege asfalten legg seg sakte, men sikkert. Men ein liten hump innimellom kan gjera ferda litt meir opplevingsrik – kanskje.