Kategoriarkiv: Hardanger-minne

Master Class, Baby

«No skal eg læra å spela Hardanger Fiddle, you know!» Kvitanesen står framfor meg med oppspilte augo. Snusposen går i åttetal i kjeften, og skyggehua lettar seg i takt med at munnen sender ein ordflaum ut i det offentlege rommet rett framfor ansiktet mitt. «No har eg posta ein kassett med tre slåttar som eg skal senda til Hardanger folkemuseum på Utne. Eg skal koma meg inn i ein Master Class Hardanger for å læra å spela Hardanger Fiddle hjå mastrar og mistresser.»

Eg prøver å roa han ned og ber han fortelja heile historia. «No må du vera storyteller og ikkje ein crazy storydoer», seier eg til han. Han nikkar.

«Jau, ser du. Eg har alltid vilja spela fela, men det har aldri vorte noko av. Men no, ser du, vil dei læra heile verda å spela fela på museet på Utne. Ein viktig kvalifikasjon er at ein kan litt engelsk. Eg var hjelpegut på Brakanes hotell i si tid og saug til meg engelske gloser om ein svamp frå dei flotte engelske turistane som svevde rundt både i og utanfor hotellet. Eg reknar som so at når engelsktalande kan læra å spela hardingfela, må ein ekta ulvikaharding med turistengelsk kunna gjera det same. Genetikken min er trass alt sterkare med tanke på Hardanger Fiddle-speling.»

Kvitanesen legg for dagen eit engasjement som eg elles berre har sett når han sit og høyrer på songane til Arja Saijonmaa. Han snakkar både på ut- og innpust. Eg forstår at han verkeleg er oppkveikt over å kanskje kunna læra å spela fela. Forsiktig ymtar eg frampå om korleis han har tenkt å kvalifisera seg. Trass alt kan han ikkje spela fela, og kravet er at dei som skal vera med på Master Class, må kunna spela fele frå før. «Ja, men,» seier Kvitanesen. «Eg kan litt engelsk, og so har eg spelt inn tre slåttar, eller tunes, som eg vil kalla det, på ein kassett. Heldigvis hadde eg ikkje kasta Philips kassettspelaren frå 1968. Eg kan «Blåveispiken» og «Zorbas dans» på munnspel, i alle fall so nokolunde, og so har eg sulla eller songe nokre taktar av «Jentebedragaren». Den slåtten lærde eg av Lars Velure fjerde dagen i eit tredagars bryllaup. Då vil opptakskomiteen forstå den ubrukte, men djupe musikaliteten som ligg gøymd hjå meg. Og so er det lettvint for meg med husrom når me skal vera i Granvin og på Utne. Eg skal ta fram att dei friarbreva eg fekk frå Granvin og Utne tidleg på 1960-talet, og som eg enno ikkje har svara på».

Det sig ei ro over Kvitanesen der han drøymer seg inn i den ljose framtida som Master Class-elev. Med blanke augo tek han på heimveg. Kroppen rører seg i ein takt som kan vera ein ulvikaspringar verdig, medan han mumlar for seg sjølv: «Master Class, baby, Master Class».

Publisert på Facebook 10. mars 2014

Det naudar ikkje

«Det naudar ikkje», brukte far å seia, når han svarte på spørsmål om korleis han hadde det. Me tok det som uttrykk for at eigenleg gjekk dagane greitt. Eg kunne ikkje tenkja meg at han, eller andre eldre i heimbygda mi, ville kunna målbera at jau, livet er fantastisk, eller nei, eg har det ufatteleg fælt. Livet vart levt i midtfeltet med innslag av både positivt og negativt.

Skikken med å setja saman to negative utsegner for å uttrykkja noko positivt, har alltid fascinert meg. Det gjev utsegna dobbel botn og skaper tolkingsrom på ein spesiell måte. Det at ein i det heile bruker ordet «naud», når nokon spør korleis ein har det, signaliserer at her kan det liggja noko under. «Ikkje» opphevar det negative, og det oppstår ei form for positiv bodskap, men likevel med eit atterhald som mottakaren ikkje kan vita noko sikkert om. Tolkingsrommet har uskarpe grenser, og det er nok meininga.

Kanskje var utsegna eit uttrykk for at ingenting skulle overdrivast, me skulle ikkje skryta og heller ikkje naukra. Kanskje uttrykkjer formuleringa ei form for lukke med atterhald, eller reallukke, om me vil. Den absolutte lukka var noko som eksisterte i romanar eller filmar, ho lét seg ikkje identifisera i bakkane i Lofthus-bygda. Ulukker var det nok litt enklare å få auga på, små og store i ulike former, sjølv om den botnlause ulukka heldigvis var sjeldan gjest.

«Det naudar ikkje», var det siste far sa før livsljoset hans slokna for ein del år sidan. Det var nok ei dekkjande oppsummering av livet for mange i generasjonen hans. Me skal ikkje klaga me andre heller over ein slik konklusjon.