Kategoriarkiv: Funksjonshemma

Haldnings-kontrastar

Legg igjen en kommentar

Livet er fullt av kontrastar, av og til meir kontrastfullt enn det me ynskjer. Familien har meir enn 35 års erfaring med å ha ein medlem som er annleis, som er utviklingshemma og som treng hjelp 24 timar i døgeret. Me har lært at stort sett har det norske samfunnet eit hjelpesystem som er tufta på eit menneskesyn som legg til rette for at dei hjelpetrengjande skal kunna delta i samfunnet på sine eigne føresetnader. Det gjeld også i skulesamanheng, der me opplevde at samværet med dei andre elevane i klassane hadde ein sterkt positiv læringsverknad, i alle fall i barne- og ungdomsskulen.

Opp gjennom åra har me møtt ein del skepsis mot å integrera sterkt utviklingshemma i det vanlege skulesystemet. Eit vanleg synspunkt er at dei forstyrrar dei andre i klassen, og at dei ikkje har utbytte av å vera der. Dei har best av å få opplæring saman med andre som har lære-utfordringar. Det er nok fleire som deler dette synet, også mellom foreldre til utviklingshemma. Sjølv om eg er ueinig i synspunktet, respekterer eg at andre kan leggja vekt på andre sider i sakskomplekset enn det eg gjer.

Her om kvelden hadde Dagsrevyen ei sak der ein lokal politikar i Lillehammer forfekta liknande synspunkt. Etter ein kort visitt i ein klasse stilte politikaren spørsmål ved om ein utviklinghemma elev hadde pedagogisk nytte av å vera saman med dei andre. Eleven laga lydar, og politikaren tolka situasjonen slik at han absolutt ikkje hadde noko pedagogisk utbytte av det som skjedde i klassen. Det ville ha vore mykje betre både for klassen og eleven at han hadde opplegget sitt skilt frå dei andre.

Ja, det er utfordrande å gjennomføra integrering av dei som er annleis. Det er ikkje vanskeleg å visa til tilfelle der det er avstand mellom intensjon og praksis. Det treng ikkje bety at det er feil med integreringsintensjonane. Dessutan: det vil alltid vera skilnad frå individ til individ. Utviklingshemma er på ingen måte ei einsarta gruppe. Grunnlaget for å lukkast er å ha eit menneskesyn som respekterer det som er ukjent og annleis, og som aksepterer at i mange samanhengar, og oftare enn ein trur, har både den utviklingshemma og me andre stort utbytte av å samhandla, også i skulesamanheng.

Same kvelden som denne saka kom i Dagsrevyen, var eg på ein avslutningskonsert for ein musikkinstruktør som har brukt kunnskapen og klokskapen sin i 28 år til å læra utviklingshemma å spela i korps. Han har behandla dei utviklingshemma på ein måte som har imponert oss foreldre og andre som har sett korleis musikkorpset har utvikla seg. For 28 år sidan trur eg det knapt var nokon som kunne førestella seg kva desse musikantane kunne utføra. Takk vere eldsjeler som denne musikkinstruktøren, har dei utviklingshemma fått oppleva å meistra aktivitetar som eit stort fleirtal ville meina ikkje er mogeleg. Eit respektfullt menneskesyn og tru på at læringspotensialet er mykje større enn det me «normale» kan førestella oss, har gjeve dei utviklingshemma ein rikare kvardag. Som samfunn har me fått meir kjøt på den beingrinda som mange av oss hyllar som eit fargerikt fellesskap.

Ein vanleg onsdag i juni månad 2015, og to haldnings-kontrastar: på den eine sida ei oppfatning av at dei som er annleis, i større monn bør skiljast ut i utdanningssamanheng. På den andre sida ei eldsjel som har brukt mykje tid i 28 år til å visa at også dei utviklingshemma har potensial, dersom me som samfunn bryr oss. Eg veit kva tilnærming eg trur på.

Tidlegare blogginnlegg om same tema: https://www.jakobvelure.no/?p=58.

Gjennomsnittleg og utan å bryta lova

Legg igjen en kommentar

Det er budsjett-tid i kommunane. Administrasjonen sit med blodraude tal fordi behov og ynske overstig dei økonomiske rammene som står til disposisjon. Ordren er enkel, men vanskeleg: budsjettforslaget for neste år skal vera i balanse, helst med eit overskot som kan sikra at kommunen har avsetningar å tæra på når tidene vert endå vanskelegare. Ekstra utfordrande vert det når det inneverande året ser ut til å gå i minus.

Situasjonen har vore slik i fleire år, rettnok med ulik tyngd. Slik sett er det ikkje noko nytt. Me som står på utsida, som er brukarar av kommunale tenester, eller berre innbyggjarar, prøver å forstå den kommunale tenkinga, i den monn det er mogeleg å førestella seg at kommunane tenkjer. Svært mykje av det kommunane skal utføra, er dei pålagde å gjera i medhald av lover. Slik sett er det avgrensa fridom til å skalta og valta med ressursane. Stundom kan ein få inntrykk av at i iveren etter å halda budsjettrammer snik det seg inn ein tankegang, som ikkje alltid er tillitsvekkjande. Ingen seier det direkte, i alle fall ikkje offentleg, og mange kommunetilsette og politikarar vil sikkert verta fornærma, dersom dei skulle koma til å lesa det eg skriv her. Likevel, eg får stundom ei sterk kjensle av at somme budsjettmakarar tenkjer som så: kor mykje kan me redusera tenestene utan samstundes å bryta lova? Lovbrot vil ein sjølvsagt unngå, for då kjem fylkesmannen, og i verste fall endar kommunen i rettsapparatet med erstatningsansvar. Og slikt vert det ikkje meir ressursar av, snarare tvert i mot.

Denne måten å tenkja på er forståeleg, men likevel farleg fordi perspektivet på å utforma og yta tenester vert heilt feil. I staden for å ta utgangspunkt i kva som kan vera best for innbyggjarane med fornuftig ressursbruk innanfor gjevne rammer, sirklar tankane rundt den kasserarøkonomiske, sjølvsentrerte tanken på kor lite kommunen kan klara seg med å gjera, utan å bryta lova.

Somme gonger vert dette nærsynte økonomisynet kombinert med førestellinga om at det gjennomsnittlege må vera målet for tenesteyting. Det statistiske dyret som heiter KOSTRA, sender kvart år i juni månad ut dei kommunale eksamensresultata, der alle kommunane kan sjå korleis dei bruker dei økonomiske ressursane sine. På rådmannskontora er det hektisk aktivitet for å samanlikna med andre kommunar i den kommunegruppa dei høyrer til. Oftare og oftare kjem kommunale administrasjonar med meldingar om at dei bruker så og så mykje meir enn gjennomsnittet; av og til også at dei bruker mindre enn gjennomsnittet. Ingen diskuterer om gjennomsnittet fortel noko om tenestene er gode eller dårlege. Det kan verka som om gjennomsnitt utan vidare er den verdinorma ein kvar kommune skal søkja å nå, utan at det nokon gong har vore ført ein diskusjon om kva gjennomsnittet eigenleg fortel om kvalitet.

Snart får me i somme kommunar presentert resultatet av kva dei meiner dei kan klara seg med å gjera, utan å bryta lova. Samstundes vil gjennomsnittet blinka som det høgaste målet for kommunal verksemd. Så får me prøva å la vera å tenkja på at ‘gjennomsnittleg’ også kan tyda ‘middels’ eller til og med ‘middelmåtig’. Fri og bevare meg vel for slike formastelege tankar!