Kategoriarkiv: Fag-tekstar

Minne frå ei digital museumsfortid

LaserplatespelarFrå hornet på veggen observerer eg at det går ein digitaliseringsvind over musea. Eldre folk i museumslandskapet vil kanskje hugsa at i den yrkesaktive museumsfortida mi, 1972-1993, var eg kjend for å vera ein forkjempar for å ta i bruk EDB, som det heitte den tida, i museumssamanheng. Sjølv om det var lett å koma inn i tankesiloar, der teknologien vart eit mål i seg sjølv, var eg oppteken av at IT skulle vera eit hjelpemiddel, ikkje minst til å halda oversyn over samlingane, som i mange høve var eit kvasistrukturert kaos. Eg var heldig som fekk arbeida i institusjonar med solid økonomi og hadde dermed sjanse til å skaffa utstyr som me meinte hadde meirverdi for det daglege museumsarbeidet.

Ei hending hugsar eg særleg godt, ikkje minst fordi me lét vera å fylgja det digitale sporet. I den hyperaktive tida før OL i 1994 fekk Maihaugen store midlar til å utvida bygningsfasilitetane og til ei utstilling om norsk historie, «Langsomt ble landet vårt eget». I arbeidet kom me i kontakt med mange spennande kompetansemiljø, m.a. representantar for IBM, som var eit leiande internasjonalt IT-selskap den gongen. I utstillinga hadde me ein idé om å presentera generell norsk historie i informasjonsstasjonar, der publikum skulle sitja ned og orientera seg på dataskjermar om utviklingslinjer i norsk historie. Store mengder data skulle lagrast på såkalla optiske plater, basert på laserplateteknologi, som var det store og nye på den tida, sjå foto. Samen med nokre andre hadde eg i 1988 besøkt eit utviklingsmiljø i Boston, USA, der professor Ching-chih Chen hadde nytta slike plater til å lagra store mengder data og foto frå dei omfattande funna etter keisar Quins regjeringstid (221-206 f. Kr.) i Kina.

IBM-folka tykte vårt prosjekt var spennande, og det vart laga eit opplegg, der IBM skulle gå inn med monalege midlar, m.a. med utstyr som var basert på laserplateteknologi. Etter ei tid fekk me likevel melding om at IBMs europakontor i Paris hadde avslått prosjektet. Sjølv om utstillingsprosjektet hadde relativt rause økonomiske rammer, bestemte me oss for å droppa dei digitale informasjonsstasjonane. Me løyste informasjonsbehovet med gammaldagse informasjonsplansjar på papir. Nokre år seinare kunne me prisa oss lukkelege over avgjerda vår: den relativt kostbare laserplateteknologien viste seg å vera eit forstadium til det som skulle verta ein viktig masselagringsteknologi, nemleg CD-ROM- og DVD-platene. Stundom er det lurt å venta til teknologi-utviklinga har sett seg i eit spor som kjem til å vara.

1972 – eit snublande år

Somme år har festa seg betre i minnet enn andre. 1972 er eit slikt år for meg. I desember 1971 hadde eg levert inn dei siste kapitla av magistergradsavhandlinga mi om fossegrimen og nøkken. Etter planen skulle eg ta eksamen våren 1972. Vintermånadene gjekk med til å pussa på teksten, teikna ut kart som viste korleis kjeldematerialet spreidde seg i Noreg og skriva ei omfattande litteratur- og kjeldeliste. Kring påsketider kunne eg leiga nokon som kunne få det handskrivne produktet over i maskinskriven form. Så overtok instituttet med kopiering og produksjon av nødvendige eksemplar.

Som magistergradsstudent skulle/måtte eg sjølv laga pensumlista som skulle liggja til grunn for eksamen. Eg hadde bra med tid til å setja meg inn i relevant og ny litteratur og hadde god kontroll på dei viktigaste tidsskrifta som eksisterte på den tida. Slik sett trur eg pensumlista mi var minst like stor utfordring for eksamenskommisjonen som meg sjølv.

På den tid trur eg det var tre skriftlege eksamensdagar, ein kort på åtte timar og to på 10 eller 12 timar. Eg hugsar me kunne kjøpa middag dei to lengste dagane. Eksamen vart avslutta med ei prøveforelesing og ein munnleg eksaminasjon. Eg fekk ei veke på å førebu prøveførelesinga. Vinteren 1972 var eg timelærar i norsk for ein klasse i ungdomsskulepensum på Friundervisninga. Sjølvsagt laga det seg slik at klassen skulle opp i munnleg eksamen same veka eg skulle førebu førelesinga. Heldigvis fekk eg eit emne for førelesinga som eg på den tid var relativt åleine om å kunna noko om. Dermed gjekk det greitt.

Med magistergrad i folkloristikk (som den fyrste ved Universitetet i Bergen) var ikkje arbeidsmarknaden spesielt innlysande. Eg hadde sjølvsagt tinga Norsk lysingsblad den våren, og der dukka det opp styrarstilling på Valdres folkemuseum på Fagernes. I studietida hadde museum ikkje vore i tankane mine. Eg sende likevel ein søknad, og som åleine søkjar fekk eg på seinsommaren tilbod om å verta konstituert eitt år, sidan eg ikkje hadde museumspraksis. Ein kompliserande faktor var at eg skulle gjera militærtenesta mi etter ferdig utdanning. Det ordna seg slik at eg fekk eitt års permisjon frå militæret for å kunna ta det eine året på museet. Dermed flytte ein liten familie på tre frå Åsane i Bergen til Leira i Valdres dei fyrste dagane i september 1972. Slik snubla eg for 50 år sidan litt tilfeldig inn i museumsverda, der eg seinare fekk vera med på mange arbeidsoppgåver.