Ja, du les rett, eg «snakkar» med bøkene når eg les dei. Knapt til å forstå, vil dei rundt meg seia, sidan eg ikkje nett er kjend som ein særleg pratsam fyr. Tagal er vel ein meir treffande karakteristikk. Men bøker snakkar eg med, alltid. Det er ei indre samtale som ingen rundt meg kan merka, trur eg. Det er i grunnen ein indre monolog, skal eg vera ærleg. men eg likar å kalla det ei samtale; det høyrest meir sosialt ut.

Det startar med at eg går «i dialog» med dei personane som dukkar opp på dei fyrste sidene. «Kven er du for ein?» er standard innleiingsspørsmål. «Trur eg på deg? Er du eit sannsynleg menneske, sjølv om eg ikkje likar deg?» «Forstår eg det du strir med, gjer eller tenkjer på?» Slik sit eg og saumfer persongalleri og den forteljinga som utviklar seg i boka. Eg prøver å førestilla meg staden, husa, omgjevnadene der det heile går føre seg. Heile tida stiller eg spørsmål og undrar meg, undrar på om det som eg les, verkar truverdig. Eg treng på ingen måte lika eller kjenna sympati for dei personane som dukkar opp i boklandskapet. men eg må tru på dei, tru at dei kan vera, eller kan ha vore, verkelege personar. Og so må klangbotnen i boka kunna spela saman med tankar og kjensler som vert lokka fram i meg.

Somme vil nok kalla meg ein kranglevoren lesar. Ikkje sjeldan kjem eg i konflikt med både personar og forteljing. Slike gonger kjem eg ofte i dårleg lune etter kvart som eg les og pratar med boka. Møter eg samstundes slapt og ugjennomtrengeleg språk, haltande og inkonsekvente skildringar både av personar og omgjevnader, hamnar boka i ein veksande haug med påbegynte, men ulesne bøker. Det tek eg med stor ro. Me er alle ulike som personar, og det gjeld sjølvsagt når me pratar med bøker òg. Det som appellerer til andre, treng på ingen måte gå heim hjå meg og omvendt. Slik er det berre og på ingen måte problematisk.

So hender det då, eigenleg ganske ofte, at eg oppdagar etter ei stund at eg er tagal i møtet med boka. Faktisk har eg halde kjeft ei heil stund. Då er det feststunder. Då har boka teke meg til fange, soge meg inn i universet sitt og held meg der. Då har forfattaren lukkast, i alle fall med meg. Eg forstår, eg trur og eg lever med. Dei innleiande, litt kranglevorne spørsmåla har fått fullgode svar.

Best trivst eg i lag med lyrikk. Denne opne, frie, litt uføreseielege tekstforma, der tekstane kan vera nakne, korte, men likevel so innhaldsrike, har gjeve meg mange feststunder. For all del, eg har møtt kleine tekstar i det landskapet òg. Det har hendt nokre gonger at eg har surra rundt i langhalm og funne lite føde for tankar og kjensler. På sitt beste kan likevel gode lyrikktekstar ha ein overjordisk dimensjon, om det er råd å bruka slike uttrykk av ein som til vanleg står trygt planta i litt fuktig myrjord.

Livet har lært meg at det finst både gode og dårlege samtaler. Somme av dei beste samtalene mine har eg hatt med bøker, og det fine er at det kjem nye samtalepartnarar kvart år.